برآورد ارزش کارکردهای غیربازاری دریاچه ارومیه: رهیافت آزمون انتخاب

کهن ترین تمدن ها در کنار رودخانه ها و تالاب ها شکل گرفته اند و ارزش ها و کارکردهای متنوع تالابها همواره باعث بهبود کیفیت محیط های طبیعی و زندگی جوامع انسانی بوده است. بی شک ارزش تالاب ها و کارکردهای بی بدیل آن بر کسی پوشیده نیست. دریاچه ارومیه نیز از این امر مستثنی نیست و علاوه بر کارکردهای ویژه زیست محیطی در سطح ملی و بین المللی، دارای پیوندهای عمیق فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی با مردم است. متأسفانه امروزه به دلیل تغییرات اقلیمی و فعالیت های انسانی این دریاچه دستخوش تغییرات بسیار زیاد زیست محیطی شده و برای احیای آن راهکارهایی پیشنهاد شده است. لذا در این مطالعه تلاش می گردد تا ابتدا این کارکردها با استفاده از رهیافت تحلیل سلسله مراتبی (ahp) اولویت بندی شوند. سپس با استفاده از رهیافت آزمون انتخاب ارزش هر یک از این کارکردها از نظر مردم شهرهای ارومیه و تبریز برآورد شود. نتایج حاصل از اولویت بندی کارکردها و راهکارها نشان می دهد که مهم ترین کارکرد، کارکرد پناهگاهی و مهم ترین راهکار برای حفظ دریاچه ارومیه، تغییر الگوی کشت و افزایش راندمان آبیاری کشاورزی است. نتایج مدل سازی آزمون انتخاب نیز حاکی از آن است که تمایل به پرداخت مردم برای ویژگی های تولید آرتمیا، میزان شوری آب دریاچه، کارکرد تعدیل و تلطیف آب و هوا، حفظ گونه های جانوری، وجود خاصیت درمانی و اِعمال تغییر الگوی کشت از 82000 تا 135000 ریال در سال متغیر است. همچنین متغیرهای سن، جنسیت، تعداد بازدید از دریاچه و نگرش زیست محیطی افراد بر احتمال پذیرش مبالغ پیشنهادی تأثیرگذار است. مقایسه قیمت های ضمنی به دست آمده برای ویژگی ها در دو شهر ارومیه و تبریز نشان می دهد که مردم شهر تبریز تمایل به پرداخت بیشتری نسبت به مردم شهر ارومیه دارند. بر اساس نتایج به دست آمده پیشنهاد می گردد دولت در راستای افزایش آگاهی کشاورزان جهت استفاده از روش های نوین آبیاری و همچنین سازمان های مردم نهاد برای استفاده از کمک های مردمی در راستای احیای دریاچه ارومیه اقدام نماید.